Strug

Numer inwentarza:

CMM/ŻŚ/89

Tytuł:

Strug

Autor:

nieznane

Czas powstania:

nieznany

Typ obiektu:

narzędzie

Rodzaj:

Etnografia

szerokość:

14.5 cm obudowy

szerokość:

4 cm noża

długość:

17.5 cm noża

Właściciel:

Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku

Miejsce powstania:

nieznane

Miejsce pozyskania:

Nieszawa, Polska

Materiał:

drewno, żelazo, mosiądz

Technika:

kucie, obróbka materiałów

Dział:

Historii Żeglugi Śródlądowej

Lokalizacja:

magazyn

Opis:

Kulturę rybaków z nadwiślańskiej Nieszawy uznać można za jeden z ważniejszych czynników kształtujących obraz tradycyjnego rybołówstwa dolnej Wisły w XX w. Jeszcze w latach 50. XX w. Nieszawa była prawdziwym „zagłębiem” rybołówstwa rzecznego; tamtejsi rybacy byli liczni, prężni, kreatywni, mobilni. Często rybacy byli jednocześnie także szkutnikami. Przemieszczając się w dół Wisły, wywarli duży wpływ na szkutnictwo i rybołówstwo regionu. Na przełomie lat 60. i 70. warsztaty nieszawskich szkutników zaczęły zanikać. W dzisiejszej Nieszawie już nikt nie uprawia zawodu rybaka. „Ostatnią zmianę” rybaków stanowiły całe klany rodzinne i pojedynczy rybacy, m.in.: Tołodziecki z synami – Mieczysławem i Władysławem, bracia Latopolscy – Henryk, Władysław, Czesław, Stanisław, Stefan i Zygmunt i wielu, wielu innych. Rybacy samodzielnie stalowali sieci, słępiki, budowali łódki i wykonywali oprzyrządowanie: wiosła, podjazdki, sadze. W 1980 r., w trakcie badań terenowych, do Władysława Tołodzieckiego dotarł pracownik CMM Jerzy Litwin (dzisiejszy dyrektor instytucji). W ostatnim momencie udało mu się zabezpieczyć szereg narzędzi wykorzystywanych przez rodzinę Tołodzieckich do łowienia ryb i budowy łodzi. Strug z warsztatu W. Tołodzieckiego: składa się z dwóch podstawowych części: wyciętej z drewnianego klocka obudowy o fantazyjnym profilu, zaopatrzonej w komorę do osadzania noża, zakończonej mosiężną stopką przymocowaną 4 śrubkami i noża z żelaznego płaskownika, u dołu ukośnie ściętego w stronę krawędzi strugającej. W obudowie otwór do przewleczenia sznurka. Narzędzie wykorzystywane do obróbki klepek, z których budowano łodzie.

Bibliografia:

Artur Trapszyc, Rybacy nieszawscy i ich łodzie na pomorskim odcinku Wisły (Świecie–Grudziądz). Materiały do dziejów tradycyjnego rybołówstwa i szkutnictwa wiślanego w wieku XX, Rocznik Muzeum Etnograficznego w Toruniu, t. III, Toruń 2007, s. 7–21; Krystyna Wasilkowska-Frelichowska, Wisła, przeprawa i rybacy, dostępny w Internecie: http://tmn.nieszawa.prv.pl/wisla_przeprawa_i_rybacy.html [dostęp 9.10.2012]