Pompa nurnikowa

Numer inwentarza:

CMM/S/292

Tytuł:

Pompa nurnikowa

Autor:

Delegat Zjednoczenia Przemysłu Maszynowego (Z.P.M.) w Gdańsku (projekt), główny konstruktor prof. Adolf Polak 

Czas powstania:

1951-1953

Typ obiektu:

urządzenie

Rodzaj:

technika

wysokość:

1050 mm

szerokość:

500 mm

Właściciel:

Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku

Kolekcja:

maszyny i urządzenia, s.s. "Sołdek"

Miejsce powstania:

Polska

Miejsce pozyskania:

Szczecin, Polska

Materiał:

metal

Technika:

przemysł okrętowy

Dział:

Oddział Statek-muzeum "Sołdek"

Darczyńca:

Polska Żegluga Morska

Lokalizacja:

Statek-muzeum "Sołdek" w Gdańsku, wystawa

Opis:

Jedna z dwóch tłokowych jednocylindrowych nurnikowych pomp zęzowych zawieszonych na silniku głównym statku. Pompa napędzana od wału korbowego maszyny głównej za pośrednictwem targańców. Pomiędzy pompami nurnikowymi umieszczona pompa skroplinowo-powietrzna, charakteryzująca się wyraźnie większą średnicą korpusu. Zadaniem nurnikowych pomp zęzowych jest wypompowywanie cieczy z zenz, realizowane przez pracę tłoka nurnikowego (w kształcie wydłużonego walca), od którego pochodzi nazwa pompy.   Napęd pomp: powietrznej i zęzowych od silnika głównego zaprojektowano w Państwowym Przedsiębiorstwie Wydzielonym – Zakładach Mechanicznych im. Gen. Karola Świerczewskiego w Elblągu, przy doradztwie technicznym prof. A. Polaka (wówczas kierownika Katedry Elementów Maszyn Politechniki Gdańskiej).  Opis fizyczny: Cztery złączone ze sobą elementy (na planie kwadratu): cylinder (wysokość 680 mm) z pracującym w nim nurnikiem, u dołu zawór rurociągu zęzowego, zawór wylotowy, zawór bezpieczeństwa połączony z dzwonkiem powietrznym (powietrznia – średnica 230 mm, wysokość z kołnierzem łączeniowym 860 mm, szerokość z kołnierzem 260 mm). Wewnątrz powietrzni rura odpływowa. Na cylindrze: smarowniczka i kran odwadniający.  S.s. „Sołdek” to pierwszy stalowy statek pełnomorski zbudowany w polskich stoczniach po drugiej wojnie światowej. Jest to jednocześnie prototyp serii węglorudowców (częściej nazywanych rudowęglowcami) B30. Armatorem s.s. „Sołdek” była Polska Żegluga Morska, a portem macierzystym Szczecin. Uroczyste podniesienie bandery odbyło się 25 października 1949 roku. Statek odbył 1476 podróży w czasie służby trwającej 31 lat i 65 dni – co stanowi rekord polskiej floty pod względem ilości rejsów z ładunkiem w podanym okresie. W tym czasie przewiózł 3,5 mln ton węgla i rudy żelaza. Odwiedził 60 portów, głównie w Szwecji i Danii, dowodzony był przez 50 kapitanów. Statek wycofano ze służby 30 grudnia 1980 r. i przekazano na muzeum w dniu 28 kwietnia 1981 roku. 17 lipca 1985 roku s.s. „Sołdek” został udostępniony do zwiedzania jako oddział Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku. 

Bibliografia:

ML8a pompa zenzowa - zestawienie, nr rys. 1503, skala 1:2,5, Delegat Z.P.M. w Gdańsku, b.r, światłokopia, (CMM/APKO/683). ML8a pompa zenzowa, nr rys. 1551a ark.1, skala 1:2,5 i 1:1, Delegat Z.P.M. w Gdańsku, 1948, światłokopia, (CMM/APKO/683).  ML8a pompa zenzowa, nr rys. 1554a, skala 1:1 i 1:2,5, Delegat Z.P.M. w Gdańsku, kreślił A. Konieczko, spraw, Gł. konstr. Polak, 1948 (ze zmianami w 1951 r. i 1954 r.), światłokopia, (CMM/APKO/683). Sienicki I., Dzieje statku-muzeum „Sołdek”, Gdańsk 1988. Węgrocka M., Juściński R., Eksploatacja i dowódcy s.s. „Sołdek” na podstawie zasobu archiwalnego CMM i materiałów prasowych [w:] 25 lat statku-muzeum „Sołdek”. Sympozjum w Centralnym Muzeum Morskim w Gdańsku, 6 listopada 2006 roku, Studia i materiały Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku, Gdańsk 2008.