Agregat prądotwórczy – silnik parowy K5

Inventory number:

CMM/S/262/A

Title:

Agregat prądotwórczy – silnik parowy K5

Author:

Świdnicka Fabryka Urządzeń Przemysłowych (SFUP), ASSA Stockholm,  Kujawska Fabryka Manometrów (KFM)

Time of origin:

1962

Type:

urządzenie

Genre:

technika

wysokość:

1500 mm

szerokość:

850 mm

długość:

1950 mm

Owner:

Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku

Collection:

maszyny i urządzenia, s.s. "Sołdek"

Place of origin:

Świdnica, Polska Sztokholm, Szwecja Włocławek, Polska 

Place of acquisition:

Szczecin, Polska

Material:

metal

Technique:

przemysł maszynowy

Section:

STATEK MUZEUM "SOŁDEK"

Donor:

Ofiarowany przez Polską Żeglugę Morską (PŻM)

Location:

Gdańsk, Oddział statek-muzeum "Sołdek", wystawa

Description:

Jednocylindrowy szybkobieżny silnik parowy, zasilający prądnicę prądu stałego. Wyprodukowany w Świdnickiej Fabryce Urządzeń Przemysłowych. Łącznie z prądnicą stanowi jeden z dwóch agregatów prądotwórczych na s.s. „Sołdek”. Oba umieszczone przy prawej burcie w maszynowni. Opisywany umieszczony bliżej wejścia od strony dziobu. Agregaty prądotwórcze zapewniały zasilanie w energię elektryczną na statku w trakcie podróży morskich oraz podczas postoju w porcie, przy czym podczas pobytu w porcie statek mógł być zasilany energią z lądowej sieci elektrycznej za pośrednictwem przetwornicy energii elektrycznej zainstalowanej w maszynowni statku. Przetwornica na s.s. „Sołdek” nie zachowała się.   W czasie eksploatacji S.S. „Sołdek” kilkukrotnie wymieniano urządzenia agregatów prądotwórczych. Początkowo stosowano szybkobieżne silniki parowe produkcji Świdnickiej Fabryki Urządzeń Przemysłowych typu K-3. Natomiast w 1962 r. w użyciu był jeden silnik typu K-5 o prędkości obrotowej 600 obr./min, wyprodukowany w Świdnickiej Fabryce Urządzeń Przemysłowych w 1956 r., oraz silnik parowy o prędkości obrotowej 1500 obr./min i mocy 25/35 KM wyprodukowany przez G. L. Spellingwerk w 1955 r.  Tablica znamionowa: „ŚWIDNICKA FABRYKA URZĄDZEŃ PRZEMYSŁOWYCH, Masz. par. Nr 2072, Typ K 5, Rok budowy 1962, Średn. cyl. mm 190, Skok tłoka mm 120, Ilość obr./min 700, KT/F9”   KT/F9 - wybite w obramowaniu, KT wyżej, F9 niżej, (skrót KT od Kontrola Techniczna).  Ponadto na tablicy wybity znak PRS: odwrócone do siebie litery P i R, połączone z literą S, tak, że dolna część litery S nasuwa skojarzenie wygiętych w górę ramion kotwicy, a część liter P i R tworzy trzon kotwicy. Obok wygrawerowane inicjały lub akronim BSW. W lewym górnym rogu obok nazwy fabryki umieszczony znak handlowy zakładu: stojan na dwóch podstawach, zamknięty u góry akronimem SFUP, w środku stojana wirnik z łopatami.  Na skrzynce lubrykatora tabliczka znamionowa: ASSA Stockholm Sweden. Type BSP-2/1 No 247453.   Opis fizyczny: Całość spoczywa na masywnym, żeliwnym fundamencie (wys. 230 mm). Korpus silnika parowego prostopadłościenny, dwudzielny, skręcony w połowie wysokości 5 śrubami. Połączony z prądnicą za pomocą wału. Z lewej strony frontu prostopadłościenna skrzynka lubrykatora z dźwignią. Po środku tabliczka firmowa, niżej po obu stronach okrągłe otwory z pokrywami. Na korpusie owalna obudowa cylindra, z obu stron rury dolotu i odlotu pary (w otulinie niepalnej). Na krawędzi zamocowane na poziomym płaskowniku 3 manometry. Malowanie: obudowa cylindra srebrna, tarcze manometrów białe, wskazówki i napisy czarne; całość zielona. Pierwszy manometr od prawej burty: wyskalowany od -1 do 2,5 co 0,01 jednostki, centralnie na tarczy: nad wskazówką: 2,5 w okręgu, pod wskazówką: KFM (znak firmowy Kujawskiej Fabryki Manometrów). W dolnej części KG/cm2, obok ślad po zielonej naklejce (?). Poniżej Nr 60123. Kolor obudowy czarny (zabrudzenia zieloną farbą), kolor tarczy – odbarwiony biały, wygięta wskazówka, brak szkiełka.  Drugi manometr od prawej burty: wyskalowany 0-0,6 MPa co 0,01 jednostki, centralnie na tarczy: nad wskazówką: MT/2, pod wskazówką POLMATIK MPa. W dolnej części PRLT S112, MERA-KFM, w trójkąt (wierzchołkiem w dół, z zaokrąglonymi wierzchołkami pogrubionymi na czarno) wpisana cyfra 1, obok: odwrócona litera T, obok 1,6, następnie niedomknięty okrąg z zaznaczonym promieniem opartym na prawej, niedomkniętej części okręgu. Na dole tarczy Nr 79.09. Kolor obudowy czarny, kolor tarczy biały, szybka. Trzeci manometr od prawej burty: wyskalowany 0-16 kG/cm2 co pół jednostki, centralnie na tarczy: nad wskazówką: MT/2, pod wskazówką: POLMATIK KG/cm2. W dolnej części PRLT S112, KFM (znak firmowy Kujawskiej Fabryki Manometrów), obok: odwrócona litera T, obok 1,6, następnie niedomknięty okrąg z zaznaczonym promieniem opartym na prawej, niedomkniętej części okręgu. Na dole tarczy Nr 76906.5. Kolor obudowy czarny (zabrudzenia zieloną farbą), kolor tarczy – odbarwiony biały, brak szybki.  S.s. „Sołdek” to pierwszy stalowy statek pełnomorski zbudowany w polskich stoczniach po drugiej wojnie światowej. Jest to jednocześnie prototyp serii węglorudowców (częściej nazywanych rudowęglowcami) B30. Armatorem s.s. „Sołdek” była Polska Żegluga Morska, a portem macierzystym Szczecin. Uroczyste podniesienie bandery odbyło się 25 października 1949 roku. Statek odbył 1476 podróży w czasie służby trwającej 31 lat i 65 dni – co stanowi rekord polskiej floty pod względem ilości rejsów z ładunkiem w podanym okresie. W tym czasie przewiózł 3,5 mln ton węgla i rudy żelaza. Odwiedził 60 portów, głównie w Szwecji i Danii, dowodzony był przez 50 kapitanów. Statek wycofano ze służby 30 grudnia 1980 r. i przekazano na muzeum w dniu 28 kwietnia 1981 roku. 17 lipca 1985 roku s.s. „Sołdek” został udostępniony do zwiedzania jako oddział Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku.

Bibliography:

Sienicki I., Dzieje statku-muzeum „Sołdek”, Gdańsk 1988. Węgrocka M., Juściński R., Eksploatacja i dowódcy s.s. „Sołdek” na podstawie zasobu archiwalnego CMM i materiałów prasowych [w:] 25 lat statku-muzeum „Sołdek”. Sympozjum w Centralnym Muzeum Morskim w Gdańsku, 6 listopada 2006 roku, Studia i materiały Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku, Gdańsk 2008.