Agregat prądotwórczy – generator

Numer inwentarza:

CMM/S/296/A

Tytuł:

Agregat prądotwórczy – generator

Autor:

Zakłady Okrętowych Urządzeń Elektrycznych i Automatyki – (ZOUEiA) Elmor

Czas powstania:

około 1954

Typ obiektu:

urządzenie

Rodzaj:

technika

wysokość:

1500 mm

szerokość:

960 mm

długość:

1970 mm

masa:

0.86 t

Właściciel:

Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku

Słowa kluczowe:

agregat, Sołdek

Kolekcja:

maszyny i urządzenia, s.s. "Sołdek"

Miejsce powstania:

Gdańsk, ul. Wałowa 63, Polska

Miejsce pozyskania:

Szczecin, Polska

Materiał:

metal, miedź

Technika:

przemysł elektrotechniczny, przemysł maszynowy

Dział:

Oddział Statek-muzeum "Sołdek"

Darczyńca:

Ofiarowany przez Polską Żeglugę Morską (PŻM)

Lokalizacja:

Statek-muzeum "Sołdek" w Gdańsku, wystawa

Opis:

Generator elektryczny prądu stałego o mocy 35 kW (przyjmując za podstawę wpisy w rejestrze PRS w latach 1966–1995) lub 25 kW (sugerując się resztkami oznaczeń na tabliczce znamionowej). Wpisy w rocznikach Polskiego Rejestru Statków wskazują, że generator mógł być zainstalowany na statku po 1965 r. i ma moc 35KW. Łącznie z silnikiem stanowi jeden z dwóch agregatów prądotwórczych na „Sołdku”. Oba umieszczone przy prawej burcie w maszynowni. Opisywany umieszczony bliżej rufy. Agregaty prądotwórcze zapewniały zasilanie w energię elektryczną na statku w trakcie podróży morskich oraz podczas postoju w porcie, przy czym podczas pobytu w porcie statek mógł być zasilany energią z lądowej sieci elektrycznej za pośrednictwem przetwornicy energii elektrycznej zainstalowanej w maszynowni statku. Przetwornica na s.s. „Sołdek”nie zachowała się.  W czasie eksploatacji „Sołdka” kilkakrotnie wymieniano urządzenia agregatów prądotwórczych. Początkowo stosowano prądnice produkcji Zakładów Maszyn Elektrycznych M22 w Gdańsku. Natomiast w 1962 r. w użyciu była jedna prądnica wyprodukowana w Polsce o mocy 28 kW i jedna prądnica produkcji Conz Elektizitatswerk typu J64g o mocy 20 kW.  Tabliczka znamionowa mocno uszkodzona i przez to bardzo nieczytelna. Liczne uszkodzenia mechaniczne zniszczyły większość napisów. Częściowo widoczne: pierwszy wers: Prądnica drugi wers: PKML[? lub U] 54 (?) 0404 [? lub 19...4 lub 9] / trzeci wers: 25 2 109 / czwarty wers: 0 / piąty wers: włas. 230 4,34 / szósty wers: 40 860/. Widoczny fragment odbitej pieczęci KT 5 Widoczny fragment odbitej pieczęci PRS  Oznaczenie PKM dla maszyn prądu stałego stosowane było (i wciąż jest) przez ELMOR, gdzie litera P oznacza maszynę prądu stałego, K – obudowę kroploszczelną, a M – wzbudzenie bocznikowo-szeregowe.  54 – to najprawdopodobniej oznaczenie daty produkcji: 1954 r.  Powyżej tabliczki znamionowej trójkątna tabliczka (o długości podstawy zbliżonej do szerokości tabliczki poniżej) skierowana wierzchołkiem do góry, równoboczna, w centrum wizerunek kotwicy dwuramiennej z nałożonym dużym kołem zębatym, w połowie wysokości trzonu kotwicy skośne kreski zakończone z jednej strony grotem. Poprzeczka kotwicy w kształcie wału windy. W lewym rogu litera „N”, w prawym rogu liczba „11”, obok poprzeczki kotwicy wybite „6” lub „16”  Opis fizyczny: Eksponat złożony z prądnicy i 1-cylindrowego silnika parowego. Obudowa prądnicy cylindryczna, u góry duży, kolisty uchwyt. Połączona z prądnicą za pomocą wału.   S.s. „Sołdek” to pierwszy stalowy statek pełnomorski zbudowany w polskich stoczniach po drugiej wojnie światowej. Jest to jednocześnie prototyp serii węglorudowców (częściej nazywanych rudowęglowcami) B30. Armatorem s.s. „Sołdek” była Polska Żegluga Morska, a portem macierzystym Szczecin. Uroczyste podniesienie bandery odbyło się 25 października 1949 roku. Statek odbył 1476 podróży w czasie służby trwającej 31 lat i 65 dni – co stanowi rekord polskiej floty pod względem ilości rejsów z ładunkiem w podanym okresie. W tym czasie przewiózł 3,5 mln ton węgla i rudy żelaza. Odwiedził 60 portów, głównie w Szwecji i Danii, dowodzony był przez 50 kapitanów. Statek wycofano ze służby 30 grudnia 1980 r. i przekazano na muzeum w dniu 28 kwietnia 1981 roku. 17 lipca 1985 roku s.s. „Sołdek” został udostępniony do zwiedzania jako oddział Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku. 

Bibliografia:

Sienicki I., Dzieje statku-muzeum „Sołdek”, Gdańsk 1988. Huras B., Serce „Sołdka” [w:] Zaczęło się od „Sołdka”. Sympozjum w Centralnym Muzeum Morskim w Gdańsku, 6 listopada 2008 roku, Studia i materiały Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku, Gdańsk 2009. Zarządzenie Ministra Przemysłu Ciężkiego z dnia 30 maja 1950 r., Monitor Polski, Nr A-67, 1950, poz. 797, s.533. ELMOR S.A., Maszyny Elektryczne Prądu Stałego, Prądu Przemiennego, Hamulce Elktormagnetyczne, pobrane z http://www.elmor.com.pl/elmor_pliki/produkty/maszyny/Elmor%20-%20Maszyny%20elektryczne.pdf [2012-10-11 21:32] Informacje o przedsiębiorstwie ELMOR, http://www.elmor.com.pl/elmor_pliki/firma_p.htm [2012-10-11 20:56] Węgrocka M., Juściński R., Eksploatacja i dowódcy s.s. „Sołdek” na podstawie zasobu archiwalnego CMM i materiałów prasowych [w:] 25 lat statku-muzeum „Sołdek”. Sympozjum w Centralnym Muzeum Morskim w Gdańsku, 6 listopada 2006 roku, Studia i materiały Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku, Gdańsk 2008.