Telegraf maszynowy – odbiornik

Numer inwentarza:

CMM/S/297

Tytuł:

Telegraf maszynowy – odbiornik

Autor:

Instrumentfabriks AB Lyth

Czas powstania:

1949

Typ obiektu:

urządzenie

Rodzaj:

technika

średnica:

420 mm

Właściciel:

Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku

Kolekcja:

maszyny i urządzenia, s.s. "Sołdek"

Miejsce powstania:

Sztokholm, Szwecja

Miejsce pozyskania:

Szczecin, Polska

Materiał:

metal

Technika:

przemysł okrętowy

Dział:

Oddział Statek-muzeum "Sołdek"

Darczyńca:

Polska Żegluga Morska

Lokalizacja:

Statek-muzeum "Sołdek" w Gdańsku, wystawa

Opis:

Odbiornik mechanicznego telegrafu maszynowego umieszczony w siłowni statku. Telegrafy maszynowe stosowane były w celu bezbłędnego zdalnego przekazywania ograniczonej liczby powtarzalnych rozkazów między pokładem nawigacyjnym a siłownią statku. W przypadku „Sołdka” istniała możliwość przekazywania 11 komend/rozkazów. Zmianie zadanej prędkości na telegrafie w siłowni towarzyszył sygnał dźwiękowy, który miał zwrócić uwagę obsługi maszyny na wydany rozkaz. Dodatkowo położenie wskaźnika telegrafu było informacją o aktualnie zadanej prędkości. W razie potrzeby bądź awarii telegrafów komunikacje między sterownią a siłownią zapewniały rury głosowe.  Pierwsza awaria telegrafu maszynowego nastąpiła juz podczas pierwszego rejsu „Sołdka”, gdy w związku z rozciągnięciem łańcuszków miedzianych telegrafy przestały powtarzać wskazania. Naprawiono doraźnie problem, skracając łańcuszki o 2,5 metra. W drodze powrotnej telegrafy uległy ponownej awarii. Po powrocie z rejsu zmieniono sposób prowadzenia łańcuszków, zmniejszając liczbę załamań z 16 na 7 i wymieniając łańcuszki miedziane na mosiężne.  Opis fizyczny: Okrągła obudowa żeliwna, pierścień dociskowy z mosiądzu. Podzielona na 11 pól ze wskazaniem szybkości statku. Od góry, po prawej i lewej stronie: „cała”, „pół”, „stop”. Wskazówka /ułamana/ zamocowana centralnie. Za tarczą, w obudowie, przesuwana rączka nastawcza.   S.s. „Sołdek” to pierwszy stalowy statek pełnomorski zbudowany w polskich stoczniach po drugiej wojnie światowej. Jest to jednocześnie prototyp serii węglorudowców (częściej nazywanych rudowęglowcami) B30. Armatorem s.s. „Sołdek” była Polska Żegluga Morska, a portem macierzystym Szczecin. Uroczyste podniesienie bandery odbyło się 25 października 1949 roku. Statek odbył 1476 podróży w czasie służby trwającej 31 lat i 65 dni – co stanowi rekord polskiej floty pod względem ilości rejsów z ładunkiem w podanym okresie. W tym czasie przewiózł 3,5 mln ton węgla i rudy żelaza. Odwiedził 60 portów, głównie w Szwecji i Danii, dowodzony był przez 50 kapitanów. Statek wycofano ze służby 30 grudnia 1980 r. i przekazano na muzeum w dniu 28 kwietnia 1981 roku. 17 lipca 1985 roku s.s. „Sołdek” został udostępniony do zwiedzania jako oddział Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku. 

Bibliografia:

Sienicki I., Dzieje statku-muzeum „Sołdek”, Gdańsk 1988. Wolańska M., Kostro W., Okrętowe urządzenia nawigacyjne, Gdańsk 1979. Mechanizmy i urządzenia okrętowe, pr. zbiorowa, Gdańsk 1957. Węgrocka M., Juściński R., Eksploatacja i dowódcy s.s. „Sołdek” na podstawie zasobu archiwalnego CMM i materiałów prasowych [w:] 25 lat statku-muzeum „Sołdek”. Sympozjum w Centralnym Muzeum Morskim w Gdańsku, 6 listopada 2006 roku, Studia i materiały Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku, Gdańsk 2008.