Model dubasa – wiślanego statku spławowego

Numer inwentarza:

CMM/ŻŚ/8

Tytuł:

Model dubasa – wiślanego statku spławowego

Autor:

Paweł Zieliński

Czas powstania:

1964

Typ obiektu:

model

Rodzaj:

technika

wysokość:

650 mm

szerokość:

318 mm

długość:

1157 mm

skala:

1:25

Właściciel:

Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku

Słowa kluczowe:

dubas, Wisła

Kolekcja:

modele

Miejsce powstania:

Gdańsk, Polska

Miejsce pozyskania:

Gdańsk, Polska

Materiał:

drewno, tkanina, metal

Technika:

modelarstwo rekonstrukcyjne

Mat. i tech. opisowo:

Technika: modelarstwo rekonstrukcyjne; materiał: kadłub, maszt, ster – drewno; żagiel – tkanina; okucia – metal

Dział:

Historii Żeglugi Śródlądowej

Prawa autorskie:

Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku

Lokalizacja:

wystawa

Opis:

Rozkwit żeglugi spławowej na polskich rzekach w XVI-XVIII w. wpłynął na intensyfikację produkcji szkutniczej, w efekcie której powstały specyficzne typy statków spławowych dostosowane zarówno do lokalnych warunków (np. licznych mielizn), jak i do przewozu dużych ładunków. Dubas był jednostką popularną między XV a końcem XVIII w. Wyżej technicznie rozwinięty od wywodzących się z tratwy komięgi i galara, był podobny do szkuty, choć mniejszy od niej. Jego ładowność wynosiła od 20 do 30 łasztów, a załoga liczyła od 8 do 14 ludzi. Była to jednostka żaglowo-wiosłowa, przewożono nią sól, rudy metali, towary leśne i zboże. Nazwa statku może świadczyć o tym, że wywodził się z Rusi (ros. dub), lub że był budowany z dębu. Model powstał w ramach prowadzonej przez Muzeum Morskie od 1961 r. modelarskiej rekonstrukcji dawnych statków spławowych. Na podstawie rysunków inwentaryzacyjnych tych jednostek, sporządzonych w 1796 r. na przystani w Krzeszowie nad Sanem przez inżyniera Beneventusa Losy von Losennau, Mieczysław Boczar z Krakowa opracował dla Muzeum Morskiego plany modelarskie. Dzięki nim gdański modelarz Paweł Zieliński do 1973 r. wykonał całą serię modeli statków spławowych z XVIII w. oraz modeli wiślanych statków parowych z XIX i XX w. Kolekcja ta – unikatowa w skali kraju – jest do dziś stale rozbudowywana. Wartość merytoryczną tej kolekcji podwyższa fakt, że Paweł Zieliński sam był marynarzem pływającym na barkach, w związku z czym był w stanie skorygować (na podstawie swego doświadczenia) ewentualne nieścisłości w planach i rysunkach.