Wacław Dunin Wąsowicz – pierwszy kaper polski strzeże brzegów Helu

Numer inwentarza:

NMM/SM/4106

Tytuł:

Wacław Dunin Wąsowicz – pierwszy kaper polski strzeże brzegów Helu

Autor:

Włodzimierz Nałęcz (1865-1946)

Czas powstania:

1933

Wysokość:

arkusz: 24,3 cm, odcisk: 14,0 cm

Szerokość:

arkusz: 17,2 cm, odcisk: 10,0 cm

Sygnatury:

ołówkiem p.d.: „Włodzimierz Nałęcz/ 1933” Poniżej, ręką autora tytuł: „Wacław Dunin Wąsowicz - pierwszy kaper/ polski strzeże brzegów Helu”; przy górnej krawędzi arkusza dedykacja autorska: „Szanownemu Koledze p. K. Elwertowskiemu na pamiątkę wspólnej/ pracy nad młodzieżą polską w ciężkich latach wojny - (w/ Moskwie 1915-1917) - od autora”.

Właściciel:

Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku

Słowa kluczowe:

dzieje polskiej floty

Miejsce powstania:

Polska

Miejsce pozyskania:

Krzymów, zakup z kolekcji prywatnej (2023)

Materiał:

papier welinowy

Technika:

akwaforta

Dział:

Sztuki Marynistycznej

Lokalizacja:

magazyn

Opis:

Akwaforta przedstawia ujęty od dziobu i prawej burty okręt żaglowy pod banderą polskiej Marynarki Wojennej na fokmaszcie. W oddali po lewej drugi żaglowiec. Jak wiadomo, Włodzimierz Nałęcz łączył pasję malarską z zaangażowaniem w promocję idei morskich w społeczeństwie polskim. Jednym z aspektów tej jego działalności było zainteresowanie dziejami floty polskiej, które leżało u źródeł jego wyprawy Wisłą do Gdańska w 1909 r. Zaowocowało ono nie tylko powstaniem prac związanych z bitwą pod Oliwą (obraz Bitwa pod Oliwą 28. XI 1627 r. w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie i druga, dziś zaginiona jego wersja oraz rysunek Ostatnie chwile admirała Dickmanna i akwaforta Bitwa pod Oliwą w zbiorach NMM), ale też całego szeregu innych, mających za temat epizody z dziejów morskich Rzeczypospolitej. W postaci obrazów lub grafik prezentowane były na wystawach, a ich reprodukcje ilustrowały książki Nałęcza i miesięcznik „Morze”, niektóre publikowano w formie kart pocztowych. Wacław Dunin-Wąsowicz był kaprem w służbie króla Zygmunta Augusta. Opisywana grafika powtarza kompozycję obrazu autorstwa Włodzimierza Nałęcza, którego reprodukcja znalazła się w jego książce Album morski, gdzie odnosi się do niej następujący komentarz: „Jako kaper królewski odznaczył się wtedy szczególnie Wacław Dunin-Wąsowicz w roku 1557, który, z wielką sławą królewskiej Mości wojował na Bałtyku“.. Adresat dedykacji, którą opatrzona jest opisywana odbitka grafiki, Kazimierz Elwertowski (1877-1961) był zasłużonym pedagogiem, obdarzonym podobnym do Nałęcza temperamentem społecznikowskim. Ukończył z wyróżnieniem prowadzone przez władze carskie Seminarium Nauczycielskie w Wymyślinie, gdzie prowadził też działalność samokształceniową i patriotyczną. W okresie rewolucji 1905-1907 włączył się do walki o polską oświatę. W roku 1906 wstąpił do Stowarzyszenia Nauczycielstwa Polskiego. Jak wynika z przytoczonej dedykacji, w latach 1915-17 przebywał w Moskwie, gdzie wraz z Włodzimierzem Nałęczem uczył w szkole kolejowej ewakuowanej z Warszawy. W 1918 r. wrócił do kraju i zamieszkał w Brwinowie. W czasie II wojny światowej uczestniczył w tajnym nauczaniu młodzieży. Po wojnie nadal pracował w oświacie. [Monika Jankiewicz-Brzostowska]