Czółno modyfikowane z Majdanu Zbidniowskiego

Numer inwentarza:

CMM/ŻŚ/105

Tytuł:

Czółno modyfikowane z Majdanu Zbidniowskiego

Autor:

Tadeusz Kowalik

Czas powstania:

1933

Typ obiektu:

jednostka pływająca, pojazd

Rodzaj:

etnografia, technika

wysokość:

0.29 m

szerokość:

0.88 m

długość:

5.4 m

Właściciel:

Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku

Słowa kluczowe:

czółno, Majdan Zbidniowski

Kolekcja:

łodzie ludowe

Miejsce powstania:

Majdan Zbidniowski koło Stalowej Woli, Polska

Miejsce pozyskania:

Majdan Zbidniowski koło Stalowej Woli, Polska

Materiał:

drewno

Technika:

szkutnictwo

Dział:

Historii Żeglugi Śródlądowej

Lokalizacja:

magazyn

Opis:

Czółno to dobrze reprezentuje cechy łodzi budowanych nad Sanem. Ma charakterystyczny kształt niecki stopniowo rozszerzającej się od dziobu do rufy. Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. wycofujący się polscy żołnierze wykorzystali czółno do przeprawy przez San. Następnie zostało ono przecięte, aby uniemożliwić nieprzyjacielowi pościg. Właściciel łodzi postanowił ją naprawić oraz poprawić jej stateczność i wyporność. W tym celu przeciął jeszcze obie połówki wzdłuż osi symetrii i dopasował centralnie biegnącą klepkę, poszerzając dno o 14 cm. Tak utworzony kadłub usztywnił dwiema grodziami, czterema wręgami i sześcioma dennikami. Zgodnie z tradycyjną techniką wszystkie styki uszczelniono pasami mchu, dociskanego listewkami z jałowca i mocowanymi skobelkami, tzw. żabkami. Mimo tej naprawy i modyfikacji nie nadawało się do dalszej eksploatacji, gdyż bardzo przepuszczało wodę. Zawieszono je więc pod dachem szopy. Zabytek ten jest przykładem sposobu modyfikacji czółna i obrazuje ideę powiększania dłubanki w płaszczyźnie poziomej. Podobnie mogło być przed wiekami nad Sanem, kiedy czółna zastępowano łodziami klepkowymi.

Bibliografia:

Jerzy Litwin, Polskie szkutnictwo ludowe XX w., Prace Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku, tom X, Gdańsk 1995, s. 86–87.