Makieta: „Młyny wodne”

Numer inwentarza:

CMM/ŻŚ/777

Tytuł:

Makieta: „Młyny wodne”

Autor:

Jerzy Hypki

Czas powstania:

2008

Typ obiektu:

makieta

Rodzaj:

technika

wysokość:

25 cm

szerokość:

71 cm

długość:

140 cm

skala:

1:35

Właściciel:

Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku

Słowa kluczowe:

makieta

Kolekcja:

modele

Miejsce powstania:

Gdańsk, Polska

Miejsce pozyskania:

Gdańsk, Polska

Materiał:

gips, żywica, drewno, metal

Technika:

modelarstwo

Dział:

Historii Żeglugi Śródlądowej

Lokalizacja:

Muzeum Wisły w Tczewie, wystawa

Opis:

Młyny wodne, wykorzystujące siłę prądu rzeki, na ziemiach polskich zaczęły się upowszechniać w X–XI w. Były młyny większe – przybrzeżne i mniejsze – pływające, tzw. bździele. Były one zakotwiczone blisko brzegu i połączone z nim kładką. Kadłuby (drewniane pontony) utrzymywały wyprowadzone na nurt koła łopatkowe, a w małej nadbudowie mieściły się żarna i podręczny magazyn. Pierwsza wzmianka o młynach pływających na ziemiach polskich pochodzi z 1149 r. W miarę rozwoju spławu wiślanego, szlacheccy producenci zaczęli coraz bardziej dbać o żeglowność rzek. Młyny i jazy nie tylko opóźniały spław, ale stanowiły poważne przeszkody nawigacyjne. Od XVI w. mnożą się więc nakazy demontażu wybranych młynów pływających. W 1776 r. wprowadzono podatek zwany „młynowym”, którego wysokość uzależniona była od rozmiaru cieku wodnego, nad którym zbudowany był młyn. W czasach upowszechnienia się maszyny parowej nastąpił zmierzch młynów pływających. Na makiecie przedstawiono 3 młyny pływające; jeden z budynków nie ma ścian, aby zwiedzający mógł zajrzeć do jego wnętrza. Dodatkową zaletą makiety jest zamontowany napęd mechaniczny wprawiający w ruch koła młyńskie, co zwiększa atrakcyjność eksponatu dla zwiedzających. Makieta przedstawia wizualizację z czasów nowożytnych.